‘Agressie en geweld bieden kansen voor profilering’

Agressie en geweld op de werkvloer is een serieus probleem. Vooral werknemers met een publieke taak – ambulancebroeders, brandweerlieden, politieagenten en overheidspersoneel – lopen het risico tijdens hun dagelijkse werkzaamheden slachtoffer te worden van geweld. Een serieuze uitdaging dus voor werkgevers. Ton van Nimwegen, programmaleider agressie en geweld tegen werknemers met publieke taken bij de Arbeidsinspectie, ziet kansen: ‘Een organisatie kan zich profileren als goede werkgever die de zorg voor zijn werknemers serieus neemt.’

Waarom moeten werkgevers aandacht besteden aan agressie en geweld?
‘Werkgevers kunnen niet om dit thema heen. Agressie en geweld zijn de laatste tijd in omvang en ernst toegenomen. Het is een ernstig maatschappelijk probleem. Werkgevers hebben op grond van de Arbeidsomstandighedenwet de plicht hun werknemers een veilige werkplek te bieden. Een werkgever moet zijn werknemers dus beschermen tegen agressie en geweld als de kans groot is dat zij daar in hun dagelijkse werkzaamheden mee te maken krijgen. Naast zijn wettelijke plicht heeft de werkgever er zelf ook belang bij dit probleem te onderkennen. Geweldsincidenten hebben een enorme impact op de werknemer. Wil hij voorkomen dat de werknemer ziek uitvalt, dan zal de werkgever moeten handelen.’

Vormen agressie en geweld behalve een veiligheidsrisico ook een arbeidsmarktrisico?
‘Daarover heb ik geen cijfers. Maar mijn indruk is dat werkgevers meer moeite zullen moeten doen om werknemers te vinden voor functies waar het risico groot is dat de werknemer met agressie en geweld te maken krijgt. Neem bijvoorbeeld de brandweer. De Nederlandse brandweerkorpsen bestaan voor tachtig procent uit vrijwilligers. Vanuit de brandweerkorpsen hoor ik geluiden dat zij moeilijker vrijwilligers kunnen vinden, omdat brandweerlieden met agressief gedrag van omstanders te maken kunnen krijgen. Ik kan me voorstellen dat ook andere beroepsgroepen door het risico van agressie en geweld in de problemen komen bij de werving van nieuwe mensen.’

Hoe kunnen werkgevers agressie en geweld aanpakken?
‘De Arbeidsinspectie heeft een stappenplan opgesteld dat werkgevers kunnen gebruiken als leidraad voor het maken van agressiebeleid. Dit stappenplan is vastgelegd in de flyer ‘Agressie en geweld, waar let de Arbeidsinspectie op?’. Deze is bij de Arbeidinspectie verkrijgbaar. Binnenkort stelt de Arbeidsinspectie ook een digitaal instrument beschikbaar, waarmee werkgevers en werknemers zelf – aan de hand van het stappenplan – het agressiebeleid in hun organisatie kunnen doorlichten. Het instrument biedt verder branche-informatie. Na het doorlopen van het digitale instrument krijgt de werkgever een verbeterplan voor zijn agressiebeleid. Het stappenplan wijst de werkgever op zaken als melding en registratie van incidenten, technische voorzieningen, het aanpakken van de dader en training van werknemers. De Arbeidsinspectie hamert vooral op dit laatste punt. Opleiding en training zijn zeer belangrijk. Werknemers moeten voorbereid zijn op confrontaties met agressie en geweld. Wij raden werkgevers aan elke nieuwe medewerker direct na zijn aanstelling een training te geven, waarin hij leert hoe hij bij een incident moet handelen en wat hij kan doen om escalatie te voorkomen. Vervolgens moet de werkgever de werknemer geregeld trainen om zijn vaardigheden te onderhouden.’

Kan de aanpak van agressie en geweld bijdragen aan een sterk werkgeversmerk?
‘Ik denk dat agressie en geweld kansen biedt voor werkgevers om zich te profileren, en dat geldt dan vooral voor organisaties in de publieke sector. Daar is het risico dat werknemers met agressie en geweld in aanraking komen relatief groot. Overheidsinstellingen, zorginstellingen, politie- en brandweerkorpsen kunnen goed werkgeverschap tonen door aan de slag te gaan met het formuleren van agressiebeleid. Als zij hun werknemers en potentiële werknemers op de arbeidsmarkt duidelijk maken dat zij werk maken van de bestrijding van agressie en geweld, dan kunnen zij zich zeker onderscheiden. Of zij daardoor een meer aantrekkelijke werkgever worden, weet ik niet. Maar organisaties kunnen zich zeker profileren als goede werkgever die de zorg voor zijn werknemers serieus neemt.’

Hoe kunnen organisaties effectief communiceren over hun agressiebeleid?
‘In de eerste plaats moet een werkgever het geformuleerde agressiebeleid omzetten in concrete maatregelen. Dan voelen werknemers aan den lijve wat hun werkgever doet om hen te beschermen. Maar de werkgever moet daarover ook communiceren met zijn personeel. Een medezeggenschapsorgaan kan daar een grote rol bij spelen. De ondernemingsraad of medezeggenschapsraad kan bij zijn achterban draagvlak creëren voor de maatregelen die de werkgever wil nemen. Op de arbeidsmarkt moeten organisaties die veel te maken krijgen met geweldsincidenten en agressief gedrag open kaart spelen. Een werkgever doet er daarom goed aan in de vacaturetekst of in sollicitatiegesprekken het risico op agressie en geweld te erkennen en informatie te geven over de maatregelen die hij neemt. Zo kan hij terughoudendheid om te solliciteren bij mensen wegnemen en hen overhalen toch voor hem te werken.’

De Arbeidsinspectie is in 2010 het programma ‘Aanpak agressie en geweld tegen werknemers in publieke functie’ gestart. De Arbeidsinspectie geeft onder andere voorlichting aan werkgevers over de aanpak van agressie en geweld. Meer informatie: www.arbeidsinspectie.nl