Arend Ardon: dialoog als doorbraak in veranderproces

Veranderprocessen die op de klippen lopen. Het is een kostbaar en helaas al te herkenbaar probleem. Onnodig, vindt psycholoog en bedrijfskundige Arend Ardon. Volgens hem ligt het mislukken van verandertrajecten in de menselijke aard, wat we kunnen voorkomen als we ons eigen gedrag beter begrijpen. In zijn boek Doorbreek de cirkel geeft Ardon aan waar veel veranderprocessen de mist in gaan.

Volgens uw boek blokkeren managers onbewust veranderprocessen. Hoe komt dat?
‘Verandermanagers hebben vaak een weloverwogen plan van aanpak. Maar hoe meer weloverwogen, hoe meer je van je plan houdt. Kritiek van medewerkers ontlokt dan al snel een onbewuste defensieve reactie: vaak blijven managers hun argumenten herhalen en staan ze niet open voor inbreng van anderen. Het veranderproces raakt hierdoor in een vicieuze cirkel. De medewerkers laten zich niet meer overtuigen en zetten de hakken in het zand. De manager vreesde al voor weerstand en reageert met “zie je wel dat ze niet willen?”’

Waar komt die defensieve reactie vandaan?
‘Managers willen graag competent overkomen en wanneer dit voor hun gevoel in het geding is, nemen ze juist de touwtjes steviger in handen. Niet alleen managers vertonen dit gedrag, het is volstrekt menselijk. Mensen hebben de neiging om moeilijke situaties te bekijken alsof ze er zelf geen deel van uitmaken. Dus wanneer een verandertraject vastloopt, vinden de betrokken partijen dat de andere partij zijn gedrag moet veranderen. ’

Wat moet anders?
‘Voorkom de kans op een defensieve reactie door in een vroeg stadium met je medewerkers in gesprek te gaan. Je kunt dan nog veel vrijer van gedachten wisselen. En als het dan toch moeizaam wordt, kijk dan als manager eens kritisch naar je eigen gedrag. Je kunt bijvoorbeeld het gevoel hebben dat je medewerkers te afwachtend en niet ondernemend genoeg zijn. Die waarneming heeft ongetwijfeld ook met jouw managementstijl te maken. Waarschijnlijk neem je zelf te veel het voortouw en ontmoedig je zo anderen initiatief te nemen. Als je dit door hebt kun je de situatie bespreekbaar maken. Dan ben je een forse stap verder in het doorbreken van de vicieuze cirkel.’