Betere re-integratie: vier extra stappen

Als een medewerker langdurig arbeidsongeschikt dreigt te worden, pak je het stappenplan-bij-ziekte erbij. Zo ben je er zeker van dat je aan alle verplichtingen uit de Wet verbetering poortwachter voldoet. Maar met het stappenplan alleen, los je je verzuimprobleem niet op!

Wetten zijn zakelijk en ziekte is menselijk. De arbeidsrelatie is bij ziekte uit balans. Manager en medewerker hebben een verschillend perspectief, er spelen tegengestelde belangen en heftige emoties. Het is belangrijk om ook deze aspecten centraal te stellen. Als je je alleen op wettelijke verplichtingen richt, leidt dat tot boosheid, verzet, gemiste kansen en vertraging. Dus, loopt de re-integratie niet soepel? Probeer dan eens de volgende vier mensgerichte ‘stappen’ voor een betere re-integratie.

1. Adresseer angst

Bij arbeidsongeschiktheid speelt angst meestal een rol, angst voor bijvoorbeeld escalatie, hoge kosten, productieverlies of ontslag. Angst wekt primitieve afweermechanismes op. Als een medewerker bang is voor inkomensverlies kan een opmerking zoals: ‘je bent verplicht om passende arbeid te verrichten’ overkomen als: ‘je krijgt geen loon als je niet doet wat ik zeg’. De medewerker zal een vlucht- of vechtreactie geven. Er is geen ruimte meer om na te denken over re-integratie. De angst wordt heftiger en blijft de re-integratie in de weg staan.

Je kunt dit verhelpen door alert te zijn op angsten bij jezelf en anderen en deze te adresseren. Zolang dat niet is gebeurd, is een echt open gesprek over re-integratie niet mogelijk. Pas er ook voor op dat je niet (onbewust)de angst van een ander misbruikt om je zin te krijgen.

2. Geef de regie

Een opmerking zoals ‘ik vind dat je een uurtje meer kunt werken’ kan de re-integratie  juist belemmeren. Ziekte en het stappenplan-traject raken de eigenwaarde en autonomie van zieke medewerkers. Zij voelen zich vaak al zo machteloos. Een discussie over 2 of 3 uur werken per dag, lijkt misschien triviaal maar is wezenlijk. Het gaat eigenlijk over: ‘ik wil invloed op het proces’. Om te kunnen herstellen heeft de medewerker (het gevoel van) de regie nodig. Als je denkt dat een duwtje echt nodig is, probeer dan te achterhalen wat de medewerker tegenhoudt en ga daarover in gesprek. Ook dan is het belangrijk dat de medewerker (het gevoel van) de regie behoudt.

3. Wees creatief

Een stappenplan legt de nadruk op wat moet volgens de wet. Dat kan managers en medewerkers ervan weerhouden zich te richten op wat is en vervolgens op wat nodig is. Er zijn meer methodes voor re-integratie dan het stappenplan. Bijvoorbeeld door te onderzoeken hoe iemand beter tot zijn recht komt. Staar je niet blind op ‘wat was en weer moet komen om het werkproces niet langer te verstoren’. Sta ook open voor nieuwe of minder gebruikelijke mogelijkheden. Vraag de medewerker hoe hij of zij het liefste zou re-integreren als er geen belemmeringen waren.

4. Gebruik emoties als informatiebron

Re-integratie is eigenlijk pas zinvol als je weet wat de kern van het verzuimprobleem is. Als een werknemer re-integreert in de situatie zoals die was voor de ziekte, zal gebeuren wat er daarvoor ook gebeurd was. Maar hoe kom je erachter wat de kern van het verzuimprobleem is? Dat doe je door emoties als zeer relevante informatie te zien. Mensen hebben de neiging om negatieve emoties weg te stoppen of erover heen te praten. Maar juist als emoties hoog opspelen, ben je dicht bij de essentie. Ga daarom in op die emoties, benoem ze en onderzoek waar de boosheid, het verdriet, de angst, schaamte, schuld etc. vandaan komen.

Kortom, bij ziekte is het extra belangrijk de ander te zien zoals hij of zij werkelijk is. Toch vergeten we vaak de ander 100% aandacht te geven. We laten ons al snel leiden door kosten, te weinig tijd, verzuimcijfers, druk vanuit de organisatie en wetten. Het is juist deze eenzijdige focus die veel tijd en geld kost. Heb jij nog een tip die helpt bij een betere re-integratie? Deel hem in je reactie!

____________________________________________________________________________
Marijke Tolboom is specialist op het gebied van arbeidsrelaties. Samen met Leontien Kramer ontwikkelde zij de training Arbeidsrelaties Verbeteren. Deze training helpt arbeidsrelaties effectiever, zinvoller en leuker te maken.