Investeer in werknemers, niet in ontslagzaken

Zie je het Nederlandse arbeidsrecht A) als een set van steeds veranderende regels waaraan je moet voldoen om complicaties te voorkomen? of B) als iets wat je nodig hebt als je een werknemer wilt ontslaan?

Het arbeidsrecht, een methode om arbeidsrelaties effectiever en leuker te maken

Sommige werknemers gaan dagelijks met een onbestemd gevoel naar het werk omdat zij zich niet gewaardeerd voelen. Of omdat het hen niet lukt om uit de verf te komen. De druk neemt toe. Inspiratie en het vertrouwen nemen af. De motivatie en de prestaties kelderen. Ondertussen stapelen de kosten zich op. En dan komt de dag dat de werknemer de arbeidsovereenkomst opzegt, ziek wordt of de organisatie het besluit neemt om de werknemer te ontslaan.

Duidelijke taal

Pas als het besluit is genomen om een werknemer te ontslaan wegens disfunctioneren bijvoorbeeld, pakt de werkgever – op zich logisch – het ontslagrecht erbij. Ineens komen er brieven, gesprekken, voorstellen en/of confronterende processtukken. De werknemer is geen werknemer meer, maar een probleem dat moet worden opgelost, het liefst door een andere afdeling. Tijdens dit ontslagtraject wordt vaak pas echt duidelijk waar het nou al die tijd is misgegaan. Waarom?

Artikel 5:1 Ontslagbesluit

In artikel 5:1 van het Ontslagbesluit staat dat voor toestemming om op te zeggen wegens ongeschiktheid voor de functie de werkgever:

1. de ongeschiktheid voldoende aannemelijk moet maken en;
2. dat de werkgever voldoende contact moet hebben gehad met werknemer om het functioneren te verbeteren.

Met andere woorden: werkgevers hebben een goed dossier nodig voor het gewenste ontslag. Dat geldt ook als werkgevers naar de kantonrechter gaan voor een ontbinding.

Mosterd na de maaltijd

Dat is waarom werkgevers tijdens een ontslagtraject hameren op het disfunctioneren en op wat-zij-allemaal-hebben-gedaan om het tij te keren (goed dossier). Vaak volgt daarop het-donderslag-bij-heldere-hemel-verweer. Dan stelt werknemer dat het ontslag geheel onverwachts komt (slecht dossier). Hebben werkgever en werknemer allebei gelijk … ? Dat is een interessante vraag. Maar het punt is: de schade aan mens en organisatie is dan al lang en breed aangericht. De relatie is kapot. Beiden hebben verloren. Het is mosterd na de maaltijd.

Vanaf dag 1

Waarom niet de mosterd bij de maaltijd serveren? Een goed dossier conform het arbeidsrecht is namelijk niet alleen een voorwaarde voor ontbinding of opzeggen. Het is een recept voor eerlijke en effectieve arbeidsrelaties. Dat is in de kern de bedoeling van het arbeidsrecht.

Waaraan voldoet een goed dossier?

Kort gezegd voldoet een goed dossier aan de volgende zes punten:

1. de verwachtingen zijn duidelijk
2. de werknemer is verantwoordelijkheid voor het  functioneren
3. de werknemer krijgt ruimte om te verbeteren
4. er zijn duidelijke en eerlijke afspraken
5. die vastgelegd zijn
6. en werkgever treedt steeds voortvarend op

Deze zes punten zijn ontleend aan het arbeidsrecht, de jurisprudentie en de praktijk.

Dubbele winst

Wanneer je als manager deze punten vanaf dag 1 goed toepast ook –juist- in positieve zin, voorkom je niet alleen dat problemen escaleren, de arbeidsrelatie wordt leuker en effectiever.

Managers zeggen vaak tegen mij dat een ontslagzaak veel tijd en negatieve energie kost. Zij hebben gelijk. Ik zou zeggen: investeer die tijd in je mensen!

Foto: Flickr, Despite Straight Lines