Pensioencommunicatie na het pensioenakkoord

Het nieuwe pensioencontract (pensioenakkoord) betekent het einde van een lange periode van moeizame informatieverplichtingen over ‘uw pensioen’. Het zal in de toekomst steeds minder gaan over ‘pensioen’ en steeds vaker over ‘pensioneren’.

Veranderend perspectief
Anders gezegd, het gaat over op een fysiek, mentaal en financieel gezonde manier oud worden. Pensioen is daarbij slechts één van de instrumenten. Dat betekent een belangrijke kanteling in de pensioencommunicatie. Dit noemen wij weleens het (mogelijke) einde van de informatiebulldozer. De belangrijkste triggers daarbij zijn het langer doorwerken en het steeds ouder worden: de rode draad in het nieuwe pensioencontract.

Kunnen en willen doorwerken
Bij het langer doorwerken gaat het wat betreft de werknemer niet alleen om het langer moeten doorwerken, maar ook om het fysiek en mentaal langer kunnen en willen doorwerken. Van de zijde van de werkgever is het zaak om dat te kunnen ‘faciliteren’ op een economisch en tegelijk maatschappelijk verantwoorde manier. Daarbij moeten we er rekening mee houden dat ‘langer doorwerken’ niet betekent dat we opschuiven van 65 naar 66 of 67 jaar, maar in wezen van 62 naar 66 of 67 jaar. Immers, de huidige oudere generatie heeft vrijwel in z’n totaliteit nog kunnen stoppen met werken op leeftijd 62. Binnen de context van het steeds ouder worden, komt ook de vraag om de hoek kijken of je wel zo nodig ‘moet stoppen met werken’. Waarom zou je pensioneren van wat je leuk vindt? Waarom zou je niet maatschappelijk betrokken blijven in een (licht) betaalde functie? Wat moet je twintig jaar ‘achter de geraniums’?

Gevolgen voor pensioencommunicatie
Voor de communicatie over pensioen heeft dit ingrijpende gevolgen. Het gaat immers niet meer om ‘een goed pensioen’, maar om ‘goed pensioneren’. Pensioen en de pensioenuitkomst zijn geen doel meer op zich, maar middelen die bijdragen om ‘de toekomst’ op een goede manier te kunnen invullen. De communicatie over pensioen zal daardoor integreren in communicatie over arbeidsvoorwaarden en communicatie over werken.

Financieel zelfbewustzijn
Sturen op ‘pensioenbewustzijn’ maakt plaats voor sturen op ‘financieel zelfbewustzijn’. Goede invulling van pensioencommunicatie en arbeidsvoorwaardencommunicatie betekent dan vooral het faciliteren van de werknemer/deelnemer bij het bewust omgaan met zijn (financiële en niet-financiële) arbeidsvoorwaarden, zijn persoonlijke arbeidspotentieel en arbeidsambitie, en zijn eigen verantwoordelijkheid voor zijn toekomstige financiële situatie.

Andere boodschap
Daarmee verandert er nogal wat ten opzichte van de huidige invulling van de pensioencommunicatie. Het vraagt om andere boodschappen, om een andere invulling van middelen en van de afzender en om een andere samenwerking tussen pensioenfonds en werkgever. Ik ben me daarbij van bewust dat die werkgever op dit moment nog geheel andere prioriteiten op de agenda heeft staan wat betreft zijn personeelsbeleid en communicatie over pensioen of langer doorwerken.

Toegankelijke informatie, individuele communicatie
Op hoofdlijnen zal de ‘nieuwe arbeidsvoorwaardencommunicatie’ neerkomen op het aanbieden van goede toegankelijke informatie over het totale arbeidsvoorwaardenpakket (inclusief de pensioenregeling) als naslagwerk (website), in combinatie met actieve, deelnemersgerichte (individuele) communicatie over de betekenis van het pensioen binnen het arbeidsvoorwaardenpakket en de keuzemogelijkheden en verantwoordelijkheden die dat voor de werknemer/deelnemer met zich meebrengen.

Vertrouwd en herkenbaar
Het nieuwe pensioencontract moet niet worden uitgelegd aan de hand van het concretiseren en het kwantificeren van risico’s en onzekerheden waar de deelnemer per saldo toch niets mee kan, maar door het plaatsen van het pensioen in een voor de deelnemer vertrouwde en herkenbare context: het nu. Met een daaraan gekoppelde impliciete acceptatie van wat het nu nu eenmaal met zich meebrengt.

Wil je meer weten over de visie van Towers Watson op pensioencommunicatie? Lees dan het boek Nieuw elan of blinde muur? Het pensioenakkoord in perspectief.