Sociale media en het menselijk tekort

Als het over sociale media gaat, lijken er twee groepen te zijn met volkomen tegengestelde meningen. Laten we ze noemen: de Adepten en de Trixen. Hoewel er vermoedelijk nog een derde groep is zónder mening, uit onwetendheid, omdat ze geen zin hebben om zich erin te verdiepen, het eng vinden, nooit de toegevoegde waarde hebben gezien of wat voor reden dan ook.

Het ligt genuanceerder, maar als dialectisch uitgangspunt in het kader van dit artikel werkt het wel even goed. De eerste groep denkt dat het heil van de sociale netwerken komt en de tweede groep denkt dat het onheil van de sociale netwerken komt.

Het is een open deur, maar alles kan goed of slecht uitpakken, al naar gelang de intentie van de gebruiker. Het is dan ook lastig om over dit soort dingen collectieve uitspraken te doen. Zowel de Adepten als de Trixen hebben de neiging om dat wel te doen. ‘Beauty is in the eye of the beholder’ en dat geldt ook voor ‘evil’. Wat de één mooi, wenselijk of goed vindt, vindt de ander helemaal lelijk, onwenselijk of fout. Maar dat geldt nooit voor de volle breedte; want we kunnen het natuurlijk hebben over grote zaken als aantasting van de menselijke waardigheid, fundamentele eenzaamheid en actieve strijd tegen de zinloosheid als gevolg van dit soort media, maar de mogelijke problemen zitten in het menselijk tekort, in het individu. Hoe gaat hij of zij ermee om? Goed of slecht? Teveel van deze media gebruik maken is niet goed, als we naar dit soort verschijnselen kijken; het feit dat de genoemde gebruikers – categorie Adepten – van sociale media fysieke afkickverschijnselen vertonen als ze het een dag – één dag – zonder hun geliefde speelgoed moeten stellen, spreekt wel boekdelen… Feest voor de Trixen (maar als het heroïne was, kreeg je er hulp bij). Te weinig zal binnenkort hetzelfde zijn als weigeren om een telefoon te gebruiken; dat kunnen we ons toch ook niet voorstellen.

Het ‘kleine’ leven definiëren

Mensen kunnen elkaar veel plezier doen, maar ook enorm kwetsen. Rottigheid uithalen gebeurt vermoedelijk al sinds we op de vlakten op mammoeten jaagden en de menselijke vindingrijkheid kent daarin soms geen grenzen. De online sociale media, met hun geheugen dat dat van een mammoet nog ver de loef afsteekt, hebben daar alleen wel een effectief vehikel aan toegevoegd. De mogelijkheden variëren van het plaatsen van onaangename foto’s op internet tot cyberstalking. De netwerken dringen steeds meer, op alle niveaus en in openlijke aanwezigheid door in het dagelijks leven – werk en privé. Al dan niet leidend tot zinloze gedragscodes.

Voor beide groepen – Adepten en Trixen – is het menselijk tekort het uitgangspunt. Adepten zijn op vooruitgang en verbetering gericht – we kunnen onze tekorten ontstijgen, ons ‘kleine’ leven definiëren en er zo zin aan geven. In theorie kan de hele wereld dat zien. Voor Trixen staat behoud voorop – met voorbijgaan aan het feit dat het ons afhoudt van onze verlangens en onze pogingen om dromen te realiseren. Het tekort laat zich niet makkelijk beteugelen; in zaken als geld, eer, liefde zijn de potentiële kwetsbaarheden nu eenmaal groot.

Maar een weg terug is er niet; zoals we accepteren dat er mensen in het verkeer omkomen – 720 in 2009 – en toch blijven autorijden, accepteren we blijkbaar ook hier de uitwassen.

Oorspronkelijk geplaatst op wervingsvisies.