Groningse hoogleraar over cultureel diversiteitsbeleid: ‘Benut unieke talenten’

Communicatie over cultureel diversiteitsbeleid is een steeds belangrijker onderdeel in de HR-communicatie. Nederland wemelt van de verschillende culturen en organisaties zouden hiervan moeten profiteren. Dat gebeurt nu nog te weinig, vindt Karen van Oudenhoven-van der Zee. ‘De nadruk ligt nog te veel op aanpassen, terwijl unieke kwaliteiten van mensen juist benut moeten worden.’

Angst
Van Oudenhoven-van der Zee is hoogleraar Organisatiepsychologie, Culturele Diversiteit en Integratie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij trekt een parallel tussen diversiteitsbeleid in organisaties en ontwikkelingen in de Nederlandse samenleving. ‘Al sinds de Gouden Eeuw is Nederland een land met een enorme verscheidenheid aan culturen. Deze verscheidenheid heeft er mede toe geleid dat Nederland zo welvarend is. De huidige reactie van de samenleving op andere culturen is echter defensief, uit angst om de eigen identiteit kwijt te raken. De regering legt daarnaast sterk het accent op het aanpassen aan het Nederlandse gedachtegoed. Het is juist belangrijk om uit te gaan van de kracht van mensen, om talenten te benutten en op diversiteit in te zetten. Voor organisaties gaat hetzelfde op.’

Geen positieve discriminatie
Wanneer organisaties denken vanuit een pragmatische instelling, kunnen zij optimaal gebruikmaken van werknemers met een andere etnische achtergrond. De overheid ging in het verleden vaak uit van positieve discriminatie. Dat is in dit opzicht niet effectief, omdat het voorbij gaat aan de waarde van diversiteit. De focus lag in de communicatie niet op de kwaliteiten van mogelijke werknemers, maar op hun afkomst. Van Oudenhoven-van der Zee: ‘Het bedrijfsleven ligt op dit punt voor op organisaties als de overheid. Bedrijven die denken vanuit winstoogmerk, richten zich automatisch meer op het benutten van talenten. Inmiddels is de overheid zich ook bewust van het belang hiervan.’

Toch is cultureel diversiteitsbeleid nog geen gemeengoed in Nederland; daar is goede communicatie voor nodig. Er is een hoop terrein te winnen, aldus de hoogleraar. ‘Het grote dilemma is dat veel organisaties zijn gericht op het aanpassen van werknemers aan de bestaande organisatiecultuur. Diversiteit roept onzekerheid op, en dat lastig voor leiders, zeker wanneer zij te maken hebben met deadlines. Dat kan twee negatieve gevolgen hebben. Of de werknemer past zich aan en brengt zijn unieke kwaliteit niet meer in, of hij behoudt deze, maar ervaart daardoor een onprettige werksituatie. Hier is minder sprake van als de organisatie uitgaat van de unieke eigenschappen van werknemers.’ Investeren in kwaliteit is dus het devies.

Rol van HR-communicatie
Bij het investeren in kwaliteit ziet Van Oudenhoven-van der Zee een rol voor de HR-communicatieprofessional weggelegd. Zij kunnen de zogeheten ‘interculturele competenties’ van werknemers stimuleren en ervoor zorgen dat hun allochtone collega’s met een open vizier tegemoet worden getreden. ‘Hier zijn trainingen voor, maar ik ben eerder voorstander van teambuilding. Met z’n allen de hei op en praten over blokkades en andere moeilijkheden die culturele verschillen met zich meebrengen. Zo zorg je er voor dat mensen van verschillende achtergronden elkaar beter begrijpen en dat mogelijke angsten worden weggenomen. Op de lange termijn betaalt dat zich uit.’

‘Het personeelsmanagement speelt ook op een andere manier een rol in het cultureel diversiteitsbeleid. Vroeger werd er een competentieprofiel gemaakt voor één specifieke functie. Nu werknemers steeds vaker van functie wisselen binnen een organisatie, wordt meer gekeken naar welke onverwachte kwaliteiten sollicitanten aan de gehele organisatie toe kunnen toevoegen. Om diversiteit de bevorderen is dat noodzakelijk, maar ook lastig. Mensen zijn namelijk snel geneigd iemand te kiezen die op hen lijkt. HR-communicatieprofessionals kunnen vanuit hun professionele kwaliteiten daarin een belangrijke ondersteunende rol spelen.’ Zij kunnen dit vervolgens ook uitdragen in hun communicatie, zoals in wervingsadvertenties. Dat komt de maatschappelijke uitstraling van het bedrijf ook meteen ten goede.

Karen Van Oudenhoven-van der Zee is hoogleraar Organisatiepsychologie, Culturele Diversiteit en Integratie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij interviewde zeven prominenten – Ruud Lubbers, Naema Tahir, Jacques Wallage, Halleh Ghorashi, Hans Dijkstal, Nebahat Albayrak en Nora Asrami – over cultuur en identiteit in de Nederlandse samenleving en schreef er een boek over: Grenze(n)loos vertrouwen, dat op 1 december wordt gepresenteerd.