Boekrecensie: Houd ‘gewoon’ rekening met neurodiversiteit

In Waarom normaal niet werkt nemen Moerman en De Troch de lezer mee in een verhelderende en soms confronterende blik op hoe onze samenleving en onze werkcultuur omgaan met neurodivergentie.

Boekrecensie door Monique Hendriks, Más Advies en communicatie

Voor wie dit begrip niet kent: het wordt gebruikt om aan te geven dat er mensen zijn van wie de hersenen op een andere manier functioneren dan wat als typisch wordt beschouwd (neurotypisch). Denk aan mensen met ADHD, dyslexie, hoogsensitiviteit, introversie of autisme.

Waarom normaal niet werkt – Dietrich Moerman & Daphné De Troch

Wat mij opvalt: neurologische verschillen vormen een ‘normale’ variatie binnen de mensheid, net zoals verschillen in persoonlijkheid, afkomst, talent, geaardheid of andere labels. Zorgvuldige communicatie en HR zouden daarmee dus ‘gewoon’ rekening moeten houden. Aan het bewustzijn hierover draagt dit boek absoluut bij en het bevat de nodige confronterende praktijkvoorbeelden en praktische handvatten.

Talent laat zich zelden netjes rangschikken

De auteurs stellen dat het labelen van neurodivergentie vaak meer zegt over onze behoefte aan controle dan over de mensen die we proberen te categoriseren. Labels kunnen steun bieden, maar ze kunnen net zo goed reduceren: ze creëren verwachtingen, bevestigen stereotypen en beperken het zicht op iemands volledige talentenpalet.

Voor HR-professionals is dit een herkenbaar spanningsveld. Organisaties willen houvast, maar vergeten te vaak dat talent zich zelden netjes laat rangschikken.

Neurodiversiteit voegt variatie toe aan organisaties

Het boek slaagt erin om neurodivergentie niet te presenteren als iets dat “opgelost” moet worden, maar als een waardevolle variatie binnen het menselijke spectrum. De auteurs schetsen concrete situaties waarin neurodivergente medewerkers vastlopen:

• beoordelingsgesprekken die te vaag blijven,
• werkomgevingen die overprikkelen, of
• communicatievormen die uitsluitend aansluiten bij neurotypische voorkeuren.

Herkenbare valkuilen in veel organisaties.

Geen simplistische pleidooien

Wat ik bijzonder sterk vind, is dat Moerman en De Troch niet vervallen in simplistische pleidooien voor ‘meer begrip’, maar juist laten zien hoe je met gerichte communicatie, structurele aanpassingen en open nieuwsgierigheid een cultuur kunt ontwikkelen waarin diversiteit vanzelfsprekend is. Voor een communicatieadviseur is dat herkenbaar terrein: cultuurverandering begint bij taal, bij de verhalen die we vertellen en de ruimte die we maken voor perspectieven die afwijken van het gemiddelde.

Cultuurverandering begint bij taal, bij de verhalen die we vertellen, bij perspectieven die afwijken van het gemiddelde.

Wat me wel enigszins stoort aan het boek is dat er maar liefst 404 bladzijden voor nodig zijn om het verhaal te vertellen. Een gemiddelde lezer verdwaalt in het boek. Het boek is ongetwijfeld heel goed onderbouwd, maar daarmee niet altijd heel praktisch om te hanteren. Misschien moet er nog een follow-up komen voor organisaties die met deze waardevolle input willen gaan werken.

Wel heel goed is dat er in de typografie duidelijk aandacht is voor mensen die minder makkelijk lezen.

Verschillen brengen uitzonderlijke talenten mee

Vanuit diversiteitsoogpunt is dit boek wel degelijk een waardevolle reminder dat teams sterker worden wanneer we verschillen niet alleen toestaan, maar actief benutten. Neurodivergente collega’s brengen vaak uitzonderlijke talenten mee: hyperfocus, creatief denken, oog voor detail, systeemlogica, verbeeldingskracht. Het vraagt om bewuste keuzes in communicatie en HR-beleid om die talenten zichtbaar en inzetbaar te maken.

Concrete tips voor organisaties

• Haal het label uit het gesprek, niet de mens. Focus op behoeften en talenten in plaats van diagnoses.
• Investeer in neuro-inclusieve communicatie. Denk aan heldere verwachtingen, expliciete afspraken, verbindend communiceren en gebruik meerdere vormen van informatie-overdracht.
• Maak werkafspraken flexibel. Vermijd one-size-fits-all; laat medewerkers aangeven wat werkt.
• Train leidinggevenden in neurodivers bewustzijn. Ze bepalen immers de toon van veiligheid en begrip.

Afbeelding van Susana Cipriano via Pixabay