Werkgever negeert psychische weerbaarheid medewerker

Werkgevers krijgen geen grip op het verzuim om psychische redenen van hun medewerkers. Dit heeft te maken met het gebrek aan aandacht daarvoor op de werkvloer. Maar liefst de helft van het langdurig ziekteverzuim in Nederland heeft een psychische oorzaak. Bedrijven en overheid moeten de psychische weerbaarheid van hun medewerkers beter monitoren. Dat stelt Marc Verbraak, klinisch psycholoog en inhoudelijk directeur van HSK Groep.

Waaraan kun je een verlaagde psychische weerbaarheid bij werknemers herkennen?
‘De eerste symptomen van verlaagde psychische weerbaarheid zijn vermoeidheid, prikkelbaarheid, concentratieverlies en gespannenheid. Als een medewerker veel piekert of last heeft van slaapproblemen moet je actie ondernemen. Directie en HR-managers hebben vaak het idee dat de psyche van de medewerker ongrijpbaar is en niet tot hun domein behoort; het is privé. Als iemand dan stressverschijnselen vertoont, wordt hij naar huis gestuurd om uit te rusten. Een time-out is echter niet de oplossing. Symptomen nemen misschien tijdelijk af, maar de kans op terugval is groot en zijn productiviteit blijft onder de maat. De medewerker verzuimt weliswaar niet, maar presteert ook niet optimaal.’

Wat kun je doen om het niet zover te laten komen?
‘Contact met het personeel is essentieel. Leidinggevenden die veel contact hebben met hun personeel, merken direct wanneer er iets niet in de haak is. Contact leggen en observeren kan op een informele manier. Schuif bijvoorbeeld aan bij de lunch. Luister ook naar wat medewerkers zeggen over hun collega’s. Dit betekent niet dat je alle roddels in een organisatie serieus moet nemen, maar wel dat collega’s een waardevolle informatiebron zijn. Kom dus uit die ivoren toren en zorg dat je veel in contact staat met je medewerkers. Je bent toegankelijker en signaleert verlaagde psychische weerbaarheid eerder. Hierdoor kan verzuim drastisch worden beperkt of zelfs voorkomen.’

Verzuim om psychische redenen hoeft dus niet lang te duren?
‘Nee, dat is zeker niet nodig. Psychisch verzuim staat zo hoog in de tabellen bij langdurig verzuim omdat er te weinig of te laat wordt gehandeld. De helft van het ziekteverzuim heeft een psychische oorzaak. Allerlei soorten van lichamelijke klachten door stress en depressiviteit komen in veelvoud op de werkvloer voor. Hiervoor bestaan verschillende effectieve kortdurende behandelingen. Vraag een medewerker tijdens het functionerings- of beoordelingsgesprek gewoon eens belangstellend hoe het met hem gaat. Ze beginnen misschien niet graag over hun problemen, toch willen ze hun verhaal kwijt. Wat je nu ziet is dat leidinggevenden de symptomen en de achterliggende oorzaak van psychisch verzuim niet herkennen – of erger nog ontkennen – waardoor de problemen voor de medewerker toenemen en het wachten is op het barsten van de bom.’

Wat moet je doen als een werknemer psychische klachten heeft?
‘Zorg er in ieder geval voor dat hij zo snel mogelijk professionele hulp zoekt, bijvoorbeeld via de bedrijfsarts. Veel mensen ontwijken die hulp omdat ze ‘psychische klachten’ eng en akelig vinden klinken. “Wie weet ben ik wel gek”, wordt al snel gedacht. Werkgerelateerde psychische klachten zijn echter prima te behandelen. Bedenk als werkgever dat je werknemer zijn tijd ruwweg over vier levensgebieden verdeelt: werk, gezin, sociale contacten en hobby’s. Stress bijvoorbeeld wordt veroorzaakt door onbalans in de verdeling van de tijd. Als het druk is op het werk, besluit een werknemer maar niet te gaan sporten. Het blijft druk op zijn werk, dus brengt hij ook minder tijd door met zijn gezin. Er ontstaat een negatieve spiraal waarbij het werk te veel en de andere gebieden te weinig aandacht krijgen. Er ontstaat onbalans en chronische stress ligt dan op de loer. Een werknemer met stress moet zijn tijd dus beter verdelen over de vier levensgebieden. Dan kan hij herstellen van de stress die hij oploopt op z’n werk. Een dergelijk gesprek is meteen een ingang om eens te spreken over de werklast van de werknemer.’