‘Laat medewerkers bijdragen aan veranderingen’

De stelselwijziging in de zorg heeft de hele sector in beweging gezet. Zo ook de GGZ-instelling Karakter waar Bertine Lahuis bestuursvoorzitter is. ‘We moesten sneller veranderen, moderniseren. Meer van buiten naar binnen kijken.’ De noodzakelijke cultuurverandering is nog in volle gang. Maar de basis voor een wendbare, eigentijdse organisatie is gelegd. Hoe pakte Karakter dit onder leiding van Lahuis – Zorgmanager van het jaar 2016 – aan?

Wat was de belangrijkste verandering die Karakter moest ondergaan?

‘Afgelopen jaren is er binnen kinder- en jeugdpsychiatrie ongelooflijk veel veranderd. De stelselwijziging in de zorg heeft dit proces versneld. Ook wij waren wij genoodzaakt nog vraaggerichter te gaan werken. Een goede zaak! Ambulantisering in plaats van langdurig opnemen en meer zorg op maat – flexibilisering – sluiten aan bij deze veranderingen. Daarnaast  zijn we intensiever gaan werken met zorgprogramma’s, is de digitalisering verbeterd en heeft gebruikmaken van ervaringsdeskundigheid zijn intrede gedaan in de kinderpsychiatrie. Al met al behoorlijk ingrijpend allemaal, ook voor onze medewerkers. Zij werken veel meer in de thuissituatie van onze patiënten, zijn flexibeler en werken met patiënten en hun ouders naast zich. De relatie met onze doelgroep is veel gelijkwaardiger. De stelselwijziging, de wensen van patiënten en ouders maar ook van ons personeel hebben ons als bestuur genoodzaakt en uitgedaagd om het anders te gaan doen. Die horizontalisering binnen en buiten de spreekkamer vraagt om een cultuurverandering in de hele organisatie. Een verticaal ingerichte organisatie verhoudt zich niet tot die ontwikkelingen. We hadden en hebben dus wat te doen met elkaar.’

Hoe heeft u dit aangepakt en wat is de rol van de HR-professional hierin (geweest)?

‘Een cultuurverandering is een proces van jaren. We zitten er nog middenin! Aan de basis daarvan staat veel praten, de dialoog aangaan en uitproberen, in- en extern. En verdragen dat sommige experimenten ook niet succesvol zijn. Onze primaire taak – goede patiëntenzorg leveren – was en is daarbij een belangrijk anker. Doen we wat onze patiënten en ouders willen? Geven we antwoord op de vragen die zijn stellen? Wat doen we goed en wat kan beter? Patiënten en ouders weten dit het beste en dus hebben we hen betrokken in dit proces. Dat heeft Karakter enorm geholpen in de omslag naar een vraaggerichtere cultuur. HRM heeft natuurlijk een belangrijke taak in het (om)scholen van mensen en in het aantrekken van professionals die deze cultuur versterken. Dat laatste doen ze in nauw overleg met het lijnmanagement. HR-adviseurs moeten hoe dan ook alert zijn op de veranderingen in de buitenwereld en de betekenis daarvan voor onze organisatie vertalen naar personeelsbeleid.’

Wat zijn – vanuit HRM bezien – de belangrijkste leerpunten?

‘Wij zijn al jaren helder over onze koers als organisatie en zijn heel snel de dialoog aangegaan met al onze medewerkers. Dat is een gouden greep gebleken; anker en richting zijn duidelijk.  Daarnaast hebben we als bestuur plannen en aankomende veranderingen meteen gecommuniceerd en zijn we ook helder geweest over onzekerheden. De productiviteit is flink omhoog gegaan, de eisen die we aan mensen stellen zijn hoger.  En natuurlijk is dat soms lastig en kan niet iedereen daar in mee. Tegelijkertijd moet er tijd over blijven voor onderwijs, onderzoek en innovatie, zodat Karakter steeds blijft streven naar beter en vernieuwend is, juist nu. Met name  die blijvende investering heeft ervoor gezorgd dat de stemming overall goed is gebleven. Als professionals bij mogen dragen aan veranderingen, blijven ze positief. We hebben ze nadrukkelijk tot mede-eigenaar gemaakt en ze de ruimte gegeven om te leren en fouten te maken. Dat zo’n grote groep – die al jarenlang bij ons werkt – zo goed meekan met de ingrijpende veranderingen die we hebben doorgevoerd, vind ik heel bijzonder. Ze zijn ambitieus en vernieuwend, daarvan ben ik oprecht onder de indruk.’

Bertine Lahuis is keynote speaker op het landelijk congres HRM in de zorg dat op 20 september plaatsvindt in ’t Spant in Bussum.