Kom op, laten we het zelf doen!

Als werkgever heb je tegenwoordig nogal wat verantwoordelijkheden voor je medewerkers. Als het al niet gaat om allerlei luxe voorzieningen, zoals stoelmassages of stomerijvoorzieningen, dan word je wel opgezadeld met de zorg voor hun gezondheid. Ik zou denken: daar is iedereen toch zelf verantwoordelijk voor? Beetje gezond eten, bijtijds naar bed, niet teveel slechte gewoonten – één mag best – en regelmatig wandelen, rennen of fietsen; hoe moeilijk is het en wat heeft een werkgever daar voor bemoeienis mee?

Voorzieningen
Maar nee, de baas zorgt braaf voor fitnessruimtes en gemengde sla in de kantine, stimuleert het traplopen en moet lijdzaam betalen als één van zijn werkers ongetraind aan een gevaarlijke sport begint en zichzelf vervolgens voor weken uitschakelt. En nu duikt daar het nieuwste hebbeding op: duurzame inzetbaarheid. Dat we allemaal maar lang en gelukkig mogen werken. Ook daar moet de baas voor zorgen. Als ik werkgever was, trok ik nu de grens. En dat doen ze ook.

Voor de verandering: een cultuurverandering
Duurzame inzetbaarheid als de nieuwste hype. Ofwel allemaal vitaal, energiek en zelfbewust! Daar moet de werkgever dus voor zorgen, door ‘actief beleid’ te voeren, te werken aan ‘draagvlak’ en het in gang zetten van de onvermijdelijke ‘cultuurverandering’, waarbij vertrouwen en verantwoordelijkheid ‘centraal staan’. Néé, zeggen VNO-NCW en MKB-Nederland: inzetbaarheid is een taak van de werknemer. En zo is het. Sterker nog, bijna driekwart van de medewerkers vindt dat zij daar ‘zelf ook’ verantwoordelijkheid in dragen. Ik zou zeggen: niet ‘zelf ook’, maar ‘zelf’.

Prikkels
Alleen… Al dat overleg, die platforms, strategische plannen, cultuurtrajecten en overige goede bedoelingen, ze zullen niet helpen om mensen duurzaam inzetbaar te maken. Daarvoor ontbreken domweg de prikkels in een arbeidsmarkt die, zoals hoogleraar Aukje Nauta zegt, is vastgeroest. We maken een veel te streng onderscheid tussen werknemers met een vaste baan (die al dan niet uit angst onbeweeglijk zijn) de flexwerkers (die wel beweeglijk zijn, maar nergens uitkomen) en de mensen zonder werk. Ze heeft een beter idee: als de arbeidstijd en arbeidsinhoud voor iedereen deels flexibel worden, als iedereen een deel van de tijd ‘elders’ werkt – op een andere afdeling, bij een andere organisatie of bij een ‘eigen’ bedrijf – is die prikkel er wél.

Zo wordt het een stuk gemakkelijker om die eigen verantwoordelijkheid te nemen. En leuker ook, voorspel ik. Dus kom op: laten we het zelf doen.