De boerderij en duurzaam personeelsbeleid

Boer zoekt vrouw. Manager wil blije medewerkers. Oscar Jansen zet ‘zijn’ biologische boerderij in als metafoor en spiegel. Een ingezonden blog over onkruid, bijen, vlinders en duurzaam personeelsbeleid.

De grote vraag bij duurzaam personeelsbeleid is: hoe maak je het nu praktisch?

Laten we eens een blik in de keuken gunnen van een werkend duurzaam bedrijfsmodel: de biologische boerderij. Op de biologische boerderij is er een balans tussen de zorg voor en de exploitatie van de omgeving. Dat betekent dat er niet meer van de omgeving wordt opgenomen dan er wordt terug gegeven. Een blijvend – duurzaam – bedrijfsmodel dus.

Zorg voor een gezonde en levende bodem

De basis voor het duurzame succes van de biologische boerderij is de blijvende zorg voor een vitale en gezonde bodem. Zonder gezonde bodem, geen vitale gewassen. Voor organisaties betekent dit: zorg voor een gezonde organisatie cultuur. Hoe zorgt een biologische boer nu voor die vitale basis? Allereerst zorgt de boer voor een juiste balans tussen lucht, warmte en water.
Vertaald naar organisaties betekent dit voldoende balans tussen inspiratie, ratio en gevoel. Ten tweede voedt de biologische boer de bodem met compost. Compost ontstaat uit ‘fouten’ uit de organisatie: onkruid en oogst-resten worden omgezet in het zwarte goud; compost. Dus, zorg dat er ‘fouten’ gemaakt worden en faciliteer een omgeving waar van die fouten geleerd wordt.

Hoe groter de diversiteit, hoe krachtiger het systeem

Een biologische tuinder heeft zo’n 40 tot 50 verschillende type ‘medewerkers’: van wortels, sla tot boerenkool en aardappels. Daarnaast het ondersteunende personeel: de bloemen. Die zorgen voor een aantrekkelijke organisatie: ze trekken letterlijk tijdelijk meewerkend personeel aan, zoals de bijen en vlinders. Deze diversiteit aan gewassen zorgt ervoor dat de organisatie een stootje kan hebben. Is er een ziekte of een plaag, dan zijn er voldoende andere gewassen om te zorgen voor voldoende totaal opbrengsten.

Uiteraard vereist deze grote diversiteit wel situationeel leiderschap. Het peultje en de tuinboon passen weliswaar in hetzelfde competentie profiel, de vlinderbloemigen. Waar de tuinboon stevig genoeg is om tot ontwikkeling te komen, heeft het peultje extra ondersteuning nodig, in de vorm van schapengaas.

Mobiliteit: van Crop Rotation naar Job Rotation

Om te zorgen dat de ziektedruk laag blijft, wisselen de gewassen jaarlijks van plek. Vruchtwisseling wordt dat genoemd, in het Engels: Crop Rotation. De stap naar Job Rotation is dan al snel gemaakt. ‘Betekent dit dat je alle medewerkers ook jaarlijks van plek laat veranderen?’, vroeg een directeur van een schoenenketen mij. Nee dat niet. Ik wees toen naar de bomen en struiken aan de rand van de organisatie. Die staan immers al vele jaren en zorgen voor een natuurlijke bescherming voor de koude noordoosten wind.

Onkruid moet je koesteren

Als je kiest voor een duurzaam, organisch bedrijfsmodel, dan hoort onkruid er ook bij. Door het onkruid met gif te verdelgen ondergraaft je een duurzaam bedrijfsmodel volledig: niet alleen de ziekten en plagen gaan dood, maar ook het broodnodige bodemleven gaat dood. Net als lastig gedrag van mensen, bestaat onkruid niet. Het is een gewenst kruid, op een verkeerde plek op een verkeerd moment in de organisatie en het zegt iets over de bodemtoestand van je organisatie. Lastige mensen zeggen vaak iets over hoe het met de cultuur van je organisatie is. Onkruid, ziekten en plagen zijn contextgevoelig: ze duiden op onjuiste groei- en ontwikkelomstandigheden.

Het weghalen van onkruid vereist vakmanschap. Wieden en schoffelen is een kunst en vraagt van de leider om het gewenste van het ongewenste te kunnen onderscheiden en soms zal je door de knieën moeten gaan.

Deze ingezonden blog is geschreven door Oscar Jansen
Oscar Jansen is auteur van het boek ‘Shit Happens. Natuurlijke leiderschap tips van de biologische boerderij’. Hij is gespecialiseerd in de ontwikkeling van natuurlijk leiderschap zowel individueel als in teamverband en op managementniveau. De coaching vindt plaats op een biologische boerderij waar hij samen met klanten echt de handen uit de mouwen steekt waardoor de groei- en ontwikkelprocessen op de boerderij direct gelinkt worden met die van de klant.