Win je vertrouwen met transparantie?

Een directeur die informatie achterhoudt, een bonus voor het bestuur die aan het zicht is onttrokken, een reorganisatie die uit de lucht komt vallen… Wantrouwen vlamt op bij dit soort onthullingen. Snel daarna volgt meestal de roep om transparantie. De gedachte is dat daarmee het vertrouwen hersteld kan worden. Maar werkt dat wel zo?

Vertrouwen als thema is hot. Niet alleen in de politiek, maar ook op de werkvloer. En dat is niet gek met de krapte op de arbeidsmarkt, want vertrouwen speelt een belangrijke rol in het behouden van medewerkers. Daar help ik organisaties bij. Dit jaar is vertrouwen gekozen als kennisthema door HR & Communicatie. Ik neem je mee in het thema rond de vraag: Win je vertrouwen met transparantie?

Wat is transparantie?

Transparantie gaat over openheid van feiten. Over duidelijke, begrijpelijke en openbare besluiten en overwegingen, zonder verborgen geheimen. Zodat men verantwoording kan afleggen. Sommige feiten kunnen wettelijk gezien niet openbaar gemaakt worden. Daarom gaat het ook vaak over ‘in de geest van transparantie’. Dan is het niet volledig transparant, maar is er wel de intentie om open te zijn en verantwoording af te leggen. Impliciet gaat transparantie dus ook over integriteit.

Wantrouwen en snelle conclusies

Als het vertrouwen al beschadigd is, zoals na een schandaal of misstand, heb je ook minder vertrouwen in wat je niet kunt zien. Zelfs wanneer informatie terecht is weggelaten. Wanneer je gealarmeerd bent door eerdere ervaringen, gaat veiligheid vóór zorgvuldigheid. Je brein trekt dan snelle conclusies op basis van verbanden en patronen in plaats van feiten. Dan redeneer je: waar rook is, is vuur. Eens een dief, altijd een dief. Of: die weggelakte alinea is vast bedoeld om informatie achter te houden.

Feiten checken

Gelukkig stopt je denken meestal niet na die snelle conclusie. Zodra je je oer-impulsen weer onder controle hebt, kun je de feiten checken. In situaties waar geen misstanden optreden, kun je aan de hand van de feiten het vertrouwen herstellen. Maar in grote organisaties, met veel informatie en ondoorzichtige processen, werkt dat anders.

Complexiteit maakt het lastig

Je kunt in complexe situaties onmogelijk alles checken en overzien. Laat staan alle informatie interpreteren en afwegen. Daar heb je eenvoudigweg de tijd niet voor. En als je het zou proberen, dan blijf je onzeker over je oordeel. Zie je niets over het hoofd? Heb je het wel goed gezien? Omdat je je er onzeker over voelt, neemt je vertrouwen niet toe. Overladen worden met informatie in het kader van transparantie helpt dus niet om vertrouwen te herstellen.

Wees eerlijk, concreet, bewijs met je gedrag

Hoe kun je dan wel aan vertrouwen werken met transparantie? In complexe situaties is het belangrijk dat transparantie in het teken staat van het doel: verantwoording afleggen. De juiste balans in de hoeveelheid informatie en het kader waarbinnen je informatie deelt, zijn cruciaal. Ook moeten je oprechte intenties duidelijk zijn. Dat doe je door je intenties uit te spreken en te bewijzen in je gedrag. Maak wat je zegt verifieerbaar voor anderen. Wees eerlijk en zo open mogelijk en leg uit waarom je over bepaalde zaken niet open kunt zijn. Houd in ieder geval geen relevante informatie achter.

• Vind je het interessant om hierover door te praten? Mail of bel mij dan op marieke@stempl.nl of 06 – 16168206.
• Wil je meer weten over vertrouwen? Lees dan ook mijn eerdere blog: Win je vertrouwen met beloftes?

Foto credits: ThisIsEngineering