Zwangerschapsdiscriminatie veroorzaakt meer schade dan je denkt

In februari 2019 voelde Saundra Santiago zich misselijk op het werk. Een paar weken daarvoor had ze al gemerkt dat ze zwanger was omdat ze last had van ochtendmisselijkheid en krampen in haar buik. Ze maakte zich zorgen om haar kind maar ook om haar werkomgeving. Helaas bleek dat niet onterecht. Of je nu zelf een kind krijgt of communiceert met een collega die in verwachting is, dit is wat je moet weten.

Saundra had het nieuws al met haar manager gedeeld en die toonde haar blijdschap. Een paar weken later stuurde Saundra haar het onderstaande bericht:

Hoi Michelle,

Ik ben recentelijk naar de verloskundige geweest en gelukkig gaat alles goed met de baby. Echter de afgelopen weken kan ik ’s nachts niet slapen. Hierdoor ben ik vroeg op het werk en merk ik dat ik het niet tot 17 uur kan volhouden. De zwangerschap wordt steeds zwaarder. De verloskundige wees mij erop dat ik recht heb op 1 uur pauze en daar wil ik graag gebruik van maken.

 Ik hoor graag van jou.

Groet,
Saundra

De reactie van haar manager

Saundra kreeg te horen dat het extra half uur zwangerschapspauze niet doorbetaald was. Hoewel ze hier als zwangere recht op had (tot maximaal een achtste van haar werkdag), moest ze deze voor eigen rekening nemen. Dit zorgde bij Saundra voor stress omdat zij zich zorgen maakte om haar kind en haar baan.

Twee maanden later kreeg Saundra te horen dat ze zwangerschapsdiabetes had en dat ze regelmatig insuline moet prikken. Saundra meldde dit aan haar manager en zij kreeg direct het volgende te horen:

“Je maakt de afgelopen tijd veel fouten en we hebben besloten om jouw contract niet te verlengen.”

Zwangerschapsdiscriminatie gebeurt vaker dan je denkt

Ik was recent bij een borrel waar ik het verhaal van Saundra heb gedeeld. Mijn mond viel open van verbazing dat er veel vrouwen waren die zwangerschapsdiscriminatie hadden meegemaakt. Ik heb zelf vervelende gebeurtenissen op het werk gehad toen ik zwanger was van mijn zoon Orlando. Ik ben een workplace wellness advocate en ik kom graag op voor alle vrouwen die te maken hebben gehad met zwangerschapsdiscriminatie of die daar in toekomst mee te maken krijgen. Deze is voor jullie.

Ontdekken dat je zwanger bent is een spannende periode in jouw leven. Je creëert een nieuw wonder voor de wereld. Een kind krijgen is levensveranderend en soms gaat dit gepaard met angsten en stress. Als je een aanstaande werkende moeder bent, kan de stress en angst nog groter zijn.

Er gaan vragen door je heen: hoe moet je het jouw manager en collega’s vertellen? Zullen zij ook blij zijn met jouw mooie nieuws, of zullen zij zich verontwaardigd en belast zullen voelen? Bovendien zal je waarschijnlijk vragen hebben over hoe je jouw zwangerschapsverlof moet plannen en hoe je de ongemakkelijke vragen kan beantwoorden, zoals deze die ik zelf kreeg te horen:

Manager: “Was het gepland?”

Wat Vivian had willen zeggen: “Pardon? Dat is nogal persoonlijk. Bovendien ben ik net verhuisd naar een nieuwbouwwijk om groter te wonen. HINT.”

Wat Vivian heeft gezegd: “Nee, het was een verrassing.”

Voordat je naar het kantoor loopt om het goede nieuws te delen, is het belangrijk om je te verdiepen in jouw rechten als zwangere werknemer. Hierdoor kan je bepaalde onderwerpen zoals de zwangerschapspauze, verlof en afspraken met de verloskundige bespreekbaar maken.

Maar ook voor HR-collega’s en voor HR-communicatieprofessionals is het zinvol om van de hoed en de rand te weten, om ruis op de lijn en onterechte keuzes en acties te voorkomen, hoe onbewust soms ook.

Dit zijn een aantal zaken die je moet weten over de rechten op de werkplek van een zwangere werknemer.

Wat is zwangerschapsdiscriminatie?

Over het algemeen is zwangerschapsdiscriminatie een vorm van discriminatie die zich voordoet wanneer een zwangere vrouw wordt ontslagen of op een of andere manier oneerlijk wordt behandeld omdat ze zwanger is of van plan is zwanger te worden.

Het is jammer genoeg niet ongewoon dat zwangere vrouwen op de werkplek buitenspel worden gezet, alleen maar omdat ze een baby verwachten. Zij maken soms geen kans op promotie of loonsverhogingen. Soms worden ze ontslagen of worden contracten niet verlengd wanneer zij aankondigen dat zij zwanger zijn of klagen over hoe ze behandeld worden tijdens hun zwangerschap.

Hoewel veel bedrijven in Nederland hun best doen om meer vrouwen welkom te heten, hebben sommige van deze bedrijven niet de (onbewuste) vooroordelen rondom zwangerschap geadresseerd. Daardoor houdt zwangerschapsdiscriminatie ook anno 2019 nog steeds stand. En dit maken vrouwen met allerlei achtergronden mee. Of ze nu werkt bij een supermarkt of bij een advocatenkantoor op de Zuidas, zwanger worden is vaak een periode in haar carrière waarin werkgevers haar niet serieus nemen.

Zwangerschapsdiscriminatie begint vanaf het moment dat het buikje zichtbaar wordt en gaat door wanneer haar kinderen nog jong zijn. Een van de redenen waarom werkgevers zo meedogenloos omgaan met zwangere en nieuwe moeders is dat zij de neiging hebben te denken dat deze vrouwen minder productief zijn.

Natuurlijk zijn er moeders die thuis willen blijven als ze eenmaal een kind hebben. Maar er zijn ook moeders die stoppen met werken vanwege het gebrek aan betaalbare kinderopvang. Maar voor de vrouwen die in hun vakgebied willen blijven werken, blijkt uit onderzoek dat zwanger worden vaak leidt tot discriminatie en grote tegenslagen voor hun carrière.

Soorten zwangerschapsdiscriminatie

Het College voor de Rechten van de Mens heeft vorig jaar fors meer meldingen van zwangerschapsdiscriminatie ontvangen. In 2017 ging het om 1.470 meldingen, in 2016 waren dat er 270. Dat blijkt uit de Monitor Discriminatiezaken 2017.

Hoewel er enkele manieren zijn waarop een aanstaande moeder gediscrimineerd kan worden, zijn de meest voorkomende manieren waarop werkgevers zich schuldig maken aan zwangerschapsdiscriminatie de volgende:

• Weigeren om iemand aan te nemen die zwanger is;
• Contract wordt niet verlengd, of gedwongen verlengd met een kleiner aantal werkuren;
• Een zwangere vrouw niet dezelfde (of een soortgelijke) baan aanbieden wanneer zij na haar zwangerschapsverlof terugkeert;
• Verlofdagen moeten opnemen of voor bezoek aan arts/ verloskundige;
• Een zwangere werkneemster verplichten om dingen te blijven doen die haar en haar kind in gevaar kunnen brengen;
• Ontslag van een zwangere werkneemster zonder geldige reden;
• Een zwangere werkneemster die zich ziek moet melden omdat ze zwanger is.

Wat de Overheid zegt over zwangerschapsdiscriminatie

Zwangere sollicitanten en zwangere medewerkers horen dezelfde behandeling te krijgen als anderen. Dit staat in de wet. Zwangere vrouwen moeten gezond en veilig kunnen werken. Zo:

• Hebben zij recht op aangepast werk als hun werkgever mogelijke gevaren niet of onvoldoende kan wegnemen;
• Hebben zij recht op aangepaste werktijden en zwangerschapsverlof;
• Mogen zij geen werk doen dat schadelijk kan zijn voor henzelf of hun ongeboren kind.  Er zijn bijvoorbeeld regels voor tillen en bukken tijdens de zwangerschap;
• Mag een werkgever een werknemer niet ontslaan omdat zij zwanger is of zwanger wil worden. De werkgever mag ook geen contractverlenging weigeren.

Wat te doen bij zwangerschapsdiscriminatie?

Als je signaleert dat je gediscrimineerd wordt op jouw werkplek, dan is het belangrijk om bewijzen hiervan te verzamelen. Er zijn een paar stappen die je moet nemen om jouw zaak te bewijzen:

• Houd de gegevens bij. Deze informatie is belangrijk als je besluit een klacht in te dienen.
• Praat met een vertegenwoordiger. Een vakbond, een arbeidsrechtadvocaat (via de rechtsbijstandsverzekering) of Het Juridisch Loket.
• Houd jouw werk bij. Blijf je best doen om goed werk te leveren. Bewaar kopieën van jouw evaluaties en brieven of memo’s die aantonen dat je goed bent in wat je doet.
• Bouw een cirkel van vertrouwen. Discriminatie meemaken terwijl je zwanger bent, is een stressvolle situatie en ertegen in verweer gaan is nog stressvoller. Zorg ervoor dat jij jezelf omringt met vrienden en familie die jou steunen.
• Neem de tijd voor jezelf. Zorg ervoor dat je goed voor jezelf en jouw ongeboren kind zorgt.

Geen enkele baan is de moeite waard om jouw gezondheid
en die van jouw kind in gevaar te brengen.

Indien je de situatie niet op het werk kan oplossen, verwijs ik je graag naar drie toppers uit mijn netwerk op het gebied van arbeidsrecht:

1. Suzanne Meijers
2. Samantha Ebecilio
3. Jan Floris Holsteijn

Ik wens jou en jouw kind via deze weg heel veel sterkte, als je dat nodig hebt!

Liefs,
Vivian Acquah
Workplace Wellness Advocate