Nederlandse managers zitten vol met mindbugs

Bij werknemers bestaat een onbewuste voorkeur voor mannelijk leiderschap. Dat is gebleken uit onderzoek van Direction Europe, een bureau voor training en advies rond leiderschap en diversiteit. Het onderzoek onder 881 managers en medewerkers laat onder andere zien dat 77% van de mannelijke en 64% van de vrouwelijke respondenten een onbewuste voorkeur heeft voor mannelijk leiderschap. Esther Mollema, oprichter van Direction, denkt dat herkenning en erkenning van deze onbewuste voorkeuren veel organisaties kan helpen om beter te presteren.

Volgens Mollema zet deze voorkeur de concurrentiepositie van Nederland onder druk. Nederland wordt immers steeds diverser en dus wordt onvoldoende gebruik gemaakt van het aanwezige talent. Het onderzoek is gestart om bedrijven te helpen om een goed diversiteitsbeleid op te zetten. ‘Onze beslissingen zijn vaak veel minder rationeel dan we denken’, stelt Mollema. ‘Onze hersenen draaien op software, maar die software is niet perfect. Er zitten bugs in, mindbugs. Deze onbewuste vooroordelen zorgen er vooral voor dat je mensen die op je lijken de voorkeur geeft boven iemand met bijvoorbeeld een ander accent, huidskleur of geslacht.’ De onderzoeksresultaten laten zien dat iedereen mindbugs heeft en dat deze ons bijvoorbeeld verhinderen om de beste kandidaat te selecteren. De eerste stap om dit te voorkomen is bewustwording van het bestaan van mindbugs, de tweede om te zorgen dat ze geen invloed gaan uitoefenen bij belangrijke besluiten.

 Mindbugs

Onderzoek van de Erasmus Universiteit laat zien dat bedrijven met een vrouw in het bestuur gemiddeld 23,3% rendement op het eigen vermogen behalen. Bij bedrijven met alleen mannen in de top is dat 13,7%, een verschil van 70%. Ook onderzoeken van onder andere Catalyst, McKinsey, Cranfield University, en het HPO Center laten soortgelijke resultaten zien. Organisaties met een divers werknemersbestand presteren financieel en operationeel beter.

 De resultaten

Het onderzoek van Direction is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek van Mahzarin Banaji, hoogleraar Sociale Ethiek aan de faculteit Psychologie van Harvard, en haar collega’s Brian Nosek en Tony Greenwald. In samenwerking met Ruud Gal van Philips Lighting is een test ontworpen met als doel de onbewuste voorkeuren rond man/vrouw en leiderschap binnen Nederlandse organisaties in kaart te brengen. 881 respondenten hebben in de periode van 10 tot 24 mei 2012 deelgenomen aan de test. De groep respondenten bestond uit 394 mannen en 487 vrouwen. Het grootste deel (775) was hoogopgeleid en werkzaam als medewerker (262), manager (519) of directie- of Raad van Bestuurslid of Raad van Commissarissen (100). De deelnemers aan de test waren werkzaam in dertien verschillende functiegroepen binnen profit, non-profit en overheidsorganisaties.

Een eerste analyse geeft de volgende conclusies weer:

• 77% van de mannelijke en 64% van de vrouwelijke respondenten heeft een onbewuste voorkeur voor mannelijk leiderschap. 94% van alle respondenten heeft aangegeven dat mannen en vrouwen even geschikt zijn om leiding te geven.

• Zowel mannen als vrouwen hebben een duidelijke onbewuste voorkeur voor mannelijk leiderschap. 54% van de geteste mannen heeft ‘aanzienlijke, sterke of zeer sterke’ mindbug voor mannelijk leiderschap, vergeleken met 41% van de vrouwen.

• Mindbugs over de kwaliteit van mannelijk en vrouwelijk leiderschap zijn bij alle functieniveaus en organisatiegroottes nagenoeg gelijk.

• De groep van 35 t/m 44 jaar heeft in de test iets minder last van een onbewuste voorkeur voor mannelijk leiderschap vergeleken met andere leeftijdscategorieën. Extra onderzoek naar de oorzaak hiervan wordt momenteel door Direction uitgevoerd.

 Mindbugs bestrijdbaar

Ruud Gal, senior director innovation strategy van Philips Lighting, stelt dat mindbugs vaak onbespreekbaar zijn in organisaties, omdat er zich te weinig mensen bewust van zijn. Het onderzoek heeft laten zien dat mindbugs de uitvoering van diversiteitsbeleid vaak in de weg staan en dat bewustwording de eerste stap op weg naar verbetering is. Dat heeft volgens Gal gewerkt: ‘Wij hebben zonder dat we er een target voor hadden gesteld de instroom van vrouwen bij Philips LightLabs weten te verhogen van twaalf procent in de jaren voorafgaand aan 2010 naar meer dan dertig procent nu.’