De Escalatieladder, hulpmiddel bij conflicten

Noud Bex, van Bex*communicatie maakt bij zijn werk als crisisadviseur bij de analyse, samen met zijn opdrachtgever, een actorenanalyse. Dat werkt vaak heel verhelderend. Als er sprake is van een conflict, en dat wil nog wel eens het geval zijn bij een crisis, maak hij gebruik van de Escalatieladder van Fiedrich Glasl.

Deze Oostenrijkse wetenschapper heeft onderzoek gedaan naar de ontwikkeling en escalatie van conflicten. Dat resulteerde in een praktisch model dat inzicht biedt in conflicten, en de aanpak en oplosbaarheid ervan. De Escalatieladder helpt het crisisteam niet alleen om in scenario’s te denken. Het model dwingt het crisisteam ook om te kijken naar het ‘schaakbord’ waarop de crisis zich afspeelt/ontwikkelt en hoe de partijen ‘in de wedstrijd zitten’. Daardoor kan de strategie beter worden bepaald.

Friedrich Glasl onderscheidt drie stadia van een conflict

• In de Rationele fase hebben de partijen een zakelijk conflict, denken ze nog in ‘win-win’ en hebben zij nog de bereidheid om het conflict samen op te lossen. Eventueel met behulp van stille diplomatie of mediation. Glasl onderscheidt hier drie stadia: (1) Verharding discussie, (2) Debat en (3) Geen woorden, maar daden, waarvan hij de typerende kenmerken helder benoemt.
• In de Emotionele fase denken partijen in ‘winnen of verliezen’. De stadia die je hier kunt onderscheiden, zijn: (4) Imago en coalitie, (5) Gezichtsaanval en verlies en (6) Dreigen. Het zakelijk conflict krijgt in deze fase ook een emotioneel karakter en kan niet meer zonder interventies van derden (stille diplomatie of mediation) worden opgelost.
• In de Vechtfase spreekt Glasl over een emotioneel en materieel conflict als een strijd die gewonnen moet worden oftewel het ‘alles of niets’ denken. De stadia zijn hier (7) Vijandbeeld van de tegenstander, (8) Beschadiging en vernietiging en tenslotte (9) Samen de afgrond in. Als de zaak nog opgelost kan worden, gebeurt dat door arbitrage of een rechter en soms is de zaak onoplosbaar.