Menno Lanting: ‘Kwaliteiten zorgprofessionals blijven vaak onbenut’

Onder druk van stijgende kosten, veranderde wetgeving, technologische en maatschappelijke ontwikkelingen is de zorgsector sterk in beweging. Dit heeft grote impact op vrijwel alle organisaties in deze branche. Wat betekenen deze veranderingen voor de HR-professional in grote zorginstellingen? We vroegen het adviseur, auteur en trendwatcher Menno Lanting.

Hoe zijn grote zorginstellingen zoals ziekenhuizen georganiseerd en wat betekent dit voor de mensen op de werkvloer?

‘Ziekenhuizen zijn bijna altijd in kolommen georganiseerd. Daarbij is de organisatiestructuur hiërarchisch, wat vaak betekent dat de professional op de werkvloer weinig verantwoordelijkheid heeft. Dat geldt ook voor kennis: mensen “bovenin” de zorginstellingen, denk aan specialisten, beschikken over meer kennis en delen hun bevindingen met collega’s. Binnen en buiten hun eigen organisatie. Kenmerkend is ook de grote mate van bureaucratie, meestal afgedwongen door de overheid. Veel administratieve handelingen vreten energie. Uit onderzoeken blijkt dat werknemers hierop afhaken: ze geven de werkkwaliteit een matige beoordeling. Zo langzamerhand zie je dat zorginstellingen zich beginnen af te vragen of ze de zorg wel goed en efficiënt georganiseerd hebben. Of ze patiënten niet beter kunnen bedienen. Maar ook hoe ze een betere werkgever kunnen zijn. Pure noodzaak: zowel patiënten als professionals zijn tegenwoordig kritischer dan een aantal jaren geleden.’

Wat is de rol van de HR-professional in de verandering naar een organisatie die wel aanhaakt bij eigentijdse ontwikkelingen en veranderingen?

‘Verandering van je organisatie begint bij de mensen. Dat maakt de rol van de HR-professional zo ongelooflijk interessant. Helaas is die rol in de praktijk meestal uitvoerend, terwijl de HRM’er eigenlijk op strategisch niveau moet opereren. Meer verantwoordelijkheid op de werkvloer vraagt om een doordacht HR-beleid dat niet alleen opleiding en ontwikkeling betreft, maar ook beloning en taakroulatie. Dat zijn taaie trajecten. Er is heel lang niet of nauwelijks gestuurd op persoonlijke ontwikkeling. Professionals willen meer autonomie, ze willen hun vakmanschap uitoefenen en bijdragen aan het overstijgende belang. In dit geval: uitstekende en efficiënte zorg voor de patiënt. Dat betekent onder meer dat kennis de werkvloer moet bereiken. Als zorginstellingen hiermee niet aan de slag gaan, verliezen ze talentvolle medewerkers. En ook patiënten: de transparantie rond de zorgkwaliteit groeit.’

De noodzaak tot verandering is helder. Gaat het zorginstellingen lukken om te veranderen?

‘Dat is natuurlijk moeilijk te voorspellen: de ene instelling is de andere niet. Er zijn in elk geval goede voorbeelden die bewijzen dat het kan. Ik ben er van overtuigd dat er veel meer kennis, kwaliteit en talent in deze organisaties zit dan ze eruit halen. Voortdurend bijsturen en controleren van werknemers is niet nodig. Geef ze het vertrouwen en de juiste tools in de vorm van opleiding en communicatiemiddelen, dan zie je ze excelleren. Op die manier kun je als ziekenhuis echt toegevoegde waarde bieden. En dat komt uiteindelijk de patiënt ten goede. Een stevige HR-manager in een strategische rol kan echt het verschil maken. Dat begint misschien met een kleine verandering, maar daarvan kan de impact enorm zijn.’

Menno Lanting is keynote speaker op het landelijk congres HRM in de zorg dat op 20 september plaatsvindt in ’t Spant in Bussum.